Powiększ
Zoom photo

Franciszek Kurzeja

Year:
1985

Category:
Category I. Plastic arts, ornamentation, handicraft and folk crafts, music and dance folklore

Field of activity:
Instrumentalist

Region:
Małopolskie, powiat nowosądecki, Kicznia

Franciszek Kurzeja urodził się 28 stycznia 1919 r. w Kiczni k. Łącka i tamże mieszkał. Rodzice, mimo wielu zajęć w gospodarstwie i przy wychowywaniu dziesięciorga dzieci, znajdowali czas na muzykowanie. Ojciec grywał na skrzypcach jako prymista, „po staroświecku i staroświeckie melodie”. Matka śpiewała, znała wiele starych piosenek i melodii zarówno Lachów jak i Górali Sądeckich. Franciszek, obdarzony niezwykłym słuchem oraz talentem muzycznym, sam nauczył się gry na skrzypcach i fujarce, podpatrując ojca.  Matka orzekła, że ,,pierwej zacon spiwać, niźli mówić”. Nie znał zapisu nutowego i nigdy nie zamierzał się go uczyć. Wspominał też m. in. o Wicku Pyrdole i Janie Józefowskim, jednym z najbardziej znanych muzykantów z Sądecczyzny, jako o swoich mistrzach. Jeden z braci Franciszka grał na harmonii guzikówce, drugi – na skrzypcach, a będąc zdolnym lutnikiem, wykonał ponad 14 instrumentów dla rodziny i na zamówienia sąsiadów. Skrzypce te Franciszek otrzymywał „do przegrania”, by pozostali mogli usłyszeć „jak grają w innych rękach”. W wieku 17 lat Franciszek Kurzeja stworzył  pierwszą kapelę, z którą od roku 1937 grywał na zabawach i potańcówkach. W latach powojennych przez długi czas występował z Zespołem Góralskim  "Wsi Tworzącej” wybitnego regionalisty sądeckiego, Mieczysława Czcibora-Cholewy. Związany był też z zespołami: „Małe Łącko” od 1952, „Górale Łąccy”, „Dolina Dunajca” z Nowego Sącza od 1968, wreszcie „Gorce” z Kamienicy – od 1999. Uczestniczył w festiwalach, konkursach, przeglądach folklorystycznych w Płocku, Żywcu, Zakopanem, Kazimierzu Dolnym, w Warszawie a także za granicą. Ten okres muzykowania F. Kurzeja uważał za najbardziej obfitujący w przeżycia, wrażenia, sukcesy. Wiedzę i umiejętności przekazał synowi Janowi, który występował z nim ponad 30 lat, oraz kilkunastoosobowej grupie dzieci, z którą w latach 1986-1990 prowadził pod patronatem Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Nowym Sączu szkółkę muzykowania ludowego metodą beznutową. Jak mawiał, „uczą na trąbkach, klarnetach i harmonijkach – a skrzypków – bida” (brakuje). W latach 1999-2010 przygrywał zespołowi "Gorce" w Kamienicy. Franciszek Kurzeja był zdobywcą licznych nagród, dwukrotnym laureatem Baszty (1980 i 1998) – głównej nagrody przyznawanej podczas Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków w Kazimierzu Dolnym. W roku 2004 otrzymał odznakę honorową „Zasłużony dla Ziemi Sądeckiej”, a jako pierwszy laureat dostał odznaczenie „Zasłużony dla Gminy Łącko”. W 1999 roku otrzymał na wniosek wojewody małopolskiego Srebrny Krzyż Zasługi a w roku 2005 za zasługi dla rozwoju kultury muzycznej uhonorowano go Złotym Krzyżem Zasługi. W 2013 r. w Małopolskim Centrum Kultury SOKÓŁ został odznaczony Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.  

Franciszek Kurzeja zmarł 18 kwietnia 2014 roku. Został pochowany na cmentarzu w Kiczni.

/red.T.D./ Marian Pokropek/