Należy do grona wybitnych przedstawicieli współczesnej sztuki ludowej. Jest rzeźbiarzem a także nieutrudzonym popularyzatorem i nauczycielem sztuki rzeźbiarskiej w znakomitym i słynnym Łukowskim Ośrodku Rzeźby Ludowej. Urodził się w 1953 roku w Łukowie, gdzie mieszka do dzisiaj. Rzeźbieniem zainteresował się pod wpływem teścia – wybitnego rzeźbiarza Wacława  Suski. Szybko okazało się, że ten młody, zaledwie dwudziestokilkuletni  człowiek, posiada talent wyczarowania w drewnie interesujących form rzeźbiarskich. Już w 1979 roku otrzymał II nagrodę w konkursie  „Twórczość ludowa – kroniką polskiej wsi”. Kolejne  lata pracy przyniosły wiele najważniejszych nagród w ogólnopolskich i regionalnych konkursach i przeglądach sztuki ludowej. W 1987 roku został laureatem Nagrody Artystycznej Młodych im. Stanisława Wyspiańskiego przyznawanej przez Biuro do Spraw Młodzieży Urzędu Rady Ministrów.

Mieczysław Gaja rzeźbi w popularnym wśród ludowych twórców materiale – drewnie lipowym. To dość miękkie łatwo poddające się obróbce drewno pozwala tworzyć rozbudowane kompozycje, takie jak lubi M. Gaja. Prace rzeźbiarza to zwykle dość duże formy opracowane z pojedynczych kloców drewna. M. Gaja stosuje pełnoplastyczne opracowania typowe dla rzeźby pełnej, jak też techniki reliefu charakteryzujące płaskorzeźby. Tworzy dynamiczne wieloelementowe sceny z licznymi postaciami ludzi, zwierzętami, elementami przyrody. Bliska jest mu tematyka sakralna; sceny zaczerpnięte ze Starego i  Nowego Testamentu, żywotów świętych czy pełne wdzięku szopki. Często podejmuje także tematykę wiejską, przeważnie w ujęciu nostalgicznym. Przedstawia dawne typy wiejskie, przypomina tradycyjne zajęcia gospodarskie, prace rolnicze czy kapele. Ta podróż do minionych czasów ma także zadanie edukacyjne – przypomina młodzieży życie poprzednich pokoleń. Jest poniekąd  źródłem wiedzy o najbliższej okolicy. Rzeźby artysty pokrywa wielobarwna polichromia wykonywana farbami olejnymi i akrylowymi, sprawiająca, że rzeźby ożywają. Od lat tę pracę wykonuje małżonka artysty Czesława, która jest oddaną współpracownicą  oraz  współtwórczynią sukcesów męża.

Prace artysty znajdują się w  zbiorach ważnych polskich muzeów, w tym Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Lubelskiego w Lublinie. Stanowią ważną cześć kolekcji Muzeum Regionalnego w Łukowie, które dokumentuje dokonania „ośrodka łukowskiego” od jego powstania. Liczne rzeźby trafiły także do kolekcjonerów prywatnych. Rzeźby M. Gaja prezentowano na licznych wystawach muzealnych w Warszawie, Lublinie, Toruniu, Siedlcach, Białej Podlaskiej, wielokrotnie w rodzinnym Łukowie oraz w galeriach „Cepelii”. Rzeźbiarz kilkakrotnie uczestniczył w wystawach zbiorowych za granicą; w Niemczech i USA.

Mieczysław Gaja  jest także jednym z najaktywniejszych animatorów kultury we własnym środowisku. Poświęcająca bardzo wiele czasu na prace z dziećmi i młodzieżą. Przed laty urządził w Łukowie własną pracownię rzeźbiarską, do której zaprasza zainteresowanych jego sztuką. Od 1994 roku wraz z innym znakomitym rzeźbiarzem Mieczysławem Zawadzkim prowadzi w Łukowie Szkółkę Rzeźbiarską, gdzie kolejne pokolenia uczniów starszych klas szkól podstawowych i gimnazjów poznają tradycje sztuki ludowej regionu i uczestniczą w praktycznej nauce warsztatu rzeźbiarskiego. Przez 20 lat istnienia szkółki w zajęciach uczestniczyło ponad 140 osób. Dokonania młodych rzeźbiarzy prezentowano na przygotowanych przez pomysłodawców szkółki wystawach. W ostatnich latach rzeźbiarz współprowadzi także Letnią Szkołę Rzeźby Ludowej – warsztaty rzeźbiarskie organizowane w ramach Jarmarku Jagiellońskiego w Lublinie.

Mieczysław Gaja od 1982 roku należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych, aktywnie pracuje w zarządzie Oddziału  Łukowskiego STL. Od 2009 roku jest jego prezesem. Wielokrotnie odznaczany – posiada Srebrny (2001) oraz Złoty Krzyż Zasługi (2010), odznakę „Zasłużony dla Kultury polskiej” (2010) oraz otrzymany w 2014 roku Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Dwukrotnie uhonorowany Nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2005, 2009). Laureat konkursu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prace wykonana w ramach ostatniego stypendium zostały jesienią 2014 roku zaprezentowane w Muzeum Regionalnym w Łukowie na wystawie „…a to ludowe i polskie właśnie…” .

Alicja Mironiuk Nikolska