Józef Zganiacz
Year:
1978
Category:
Category I. Plastic arts, ornamentation, handicraft and folk crafts, music and dance folklore
Field of activity:
Art
Region:
Świętokrzyskie, powiat konecki, Fałków
Urodził się 27 II 1904 r. w Fałkowie, gdzie mieszkał do śmierci. Ukończył 4 klasy szkoły podstawowej a następnie kształcił się w zawodzie kowala, terminował w kilku kuźniach i w wojsku. Powołany do oddziałów kawaleryjskich kończy Szkołę Podoficerską podkuwaczy koni. Bierze udział w kampanii wrześniowej, nad Bzurą wzięty do niewoli, czas wojny spędził na przymusowych robotach w Niemczech. Do domu wraca w 1945 r. i od nowa organizuje kuźnię, dodatkowo zajmując się pracą na roli. W 60. roku życia zaczął rzeźbić. Wcześniej strugał zabawki dla dzieci. Rzeźbione formy były tak doskonałe, że wzbudziły zainteresowanie kierowniczki miejscowej szkoły, która namówiła go do wysłania ich na przegląd sztuki ludowej do Powiatowego Domu Kultury w Końskich. Z wystaw powiatowych prace J. Zganiacza zostały przesłane na przegląd wojewódzki i pokazane na wystawie pokonkursowej w Szydłowcu w 1972 r. Od 1973 r. rzeźbiarz był zapraszany na coroczne konkursy ludowej sztuki sakralnej organizowane przez PAX i Veritas, Oddział w Kielcach (późniejsze: Stowarzyszenie „Civitas Christiana” i „Słowo - Dziennik Katolicki”). Zdobywał liczne nagrody i wyróżnienia. O jego niesłabnącej aktywności twórczej świadczy fakt, że w 1994 r. w wieku 90. lat uczestniczył w XXI konkursie - wystawie ludowej sztuki religijnej w Kielcach przedstawiając grupę aniołów o niezwykłej ekspresji. Otrzymał specjalną nagrodę Dyrektora Ośrodka Kultury i Edukacji Narodowej „Civitas Christiana” w Warszawie. J. Zganiacz w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych uczestniczył w kilku konkursach i wystawach ogólnopolskich. W niektórych był laureatem I nagrody np. w konkursie „Wojsko Polskie w rzeźbie ludowej”, Warszawa 1975.
W rzeźbiarstwie pozostawał zawsze wierny swojemu stylowi. Charakteryzowały go: masywna i zwarta budowa postaci, zamierzony naturalizm i wyraźna, choć w ciemnej tonacji polichromia. (Wyjątek stanowią wspomniane anioły). Tematyka rzeźb była bardzo różnorodna, od postaci wiejskich, poprzez bohaterów narodowych, do wyobrażeń religijnych. Wykonywał też płaskorzeźby.
Twórca życzliwy i otwarty dla wszystkich chętnie przyjmował zaproszenia na kiermasze i targi (Płock, Nowa Słupia, Kielce, Kraków) oraz na pokazy i spotkania autorskie w domach kultury i w szkołach.
Rzeźby J. Zganiacza znajdują się w licznych muzeach: Kielce, Radom. Szydłowiec, Warszawa, Płock, Toruń, Kraków i in. oraz w kolekcjach zagranicznych.
Józef Zganiacz zmarł w 1996 roku w Fałkowie.
Marian Pokropek
Laureaci Nagrody 1978
- Stanisława Bakuła
- dr Jan Piotr Dekowski
- Jan Gąsior
- Jan Józefowski
- dr Longin Malicki
- Sabina Masełbas
- ks. Edward Nitka
- Władysław Obrochta
- Klara Prillowa
- Jan Tylka
- Tadeusz Więckowski
- Józef Zganiacz
- Waleria Żarnoch
- Kapela Dudziarzy z Rawicza
- Zespół Malarek z Zalipia
- Zespół Redakcji Kwartalnika „Polska Sztuka Ludowa”