Ks. dr Czesław Michał Krysa, ur. 12 IX 1954 r. Niagara Falls, NY USA w Polonijnym Kościele Rz. Kat. Przenajświętszej Trójcy. Ochrzczony 26 XII 1954 r. Otrzymał Pierwszą Komunię Świętą 18 V 1963 r. Wyświęcony na kapłana 17 V 1980 r.

Od ojca, Stanisław Michała Krysy (ur. 25 I 1916 roku w Leżajsku, w woj. podkarpackim), sybiraka, żołnierza Brygady Karpackiej spod Monte Cassino) odziedziczyłem pasję oraz miłość do Polski. Tato Stanisław wtajemniczył mnie w twórczość sztuki obrzędowej oraz jej duchowe znaczenie, w to, co zapamiętał z młodych lat, kiedy wychowywał się w południowo-zachodniej Polsce (wówczas woj. lwowskie). Wraz z nim tworzyłem oświetlone szopki i kręcące się gwiazdy kolędnicze, których używano na występach i podczas kolędowania po domach i polonijnych parafiach. Ojciec przekazywał mi także, wraz z przyjaciółmi z tej samej leżajskiej ulicy (Podzwierzyniec) oraz stryjami Czesławem i Zygmuntem, dialogi kolędowe na Święto Trzech Króli i o panu Twardowskim. Dokumentowałem teksty i piosenki, a będąc na studiach organizowałem wśród przyjaciół kolędowanie z szopką i herodami, a także szopkę krakowską z kukiełkami, chórem i orkiestrą.

Tradycje były w rodzinie Krysów pieczołowicie pielęgnowane i zachowane, wraz z odpowiednimi śpiewami, mnóstwem kolęd, okresowymi hymnami kościelnymi, patriotycznymi i ludowymi. Żadne święto ani spotkanie towarzyskie nie odbyło się bez wspólnego śpiewania z pamięci. Przygotowaniem tradycyjnych potraw na święcenie zajmowała się w domu cała rodzina: robieniem i wędzeniem kiełbasy, tarciem własnego chrzanu i buraków, kolorowaniem jaj w wywarze z cebuli, pieczeniem placków drożdżowych, formowaniem baranka paschalnego z masła lub ciasta oraz „posiewaniem” owsa w celu ozdobienia stołu. Najwięcej wspólnego czasu spędzono na pisaniu jaj woskiem przy pomocy pisaka (tzw. pisanki). Obecnie moja kolekcja liczy ponad 3000 pisanek – 80% z nich sam wykonałem.

Podczas pierwszej wizyty w kraju ojciec przedstawił mi „praciocię” Stanisławę Paul, wraz z córkami rodziny Zawadzkich, mistrzynie pisankarstwa na Podzwierzyńcu Leżajskim. Ciocia Paulka narysowała kilka archaicznych wzorów. Owe wzory, skopiowane przez mnie na pisankach, trafiły – jako unikatowe dzieła ludowe reprezentujące ten rejon – do Narodowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Wraz z rodzinnymi wzorami ojca były główną przyczyną przyznania mi oficjalnego odznaczenia i statusu zarejestrowanego twórcy ludowego przy Uniwersyteckim Muzeum Sztuki Ludowej Stanu Michigan (1994).

Od tego czasu wprowadziłem sześciu pisankarzy w szeregi odznaczonych mistrzów – twórców tej sztuki polonijno-obrzędowej. Rokrocznie organizuję warsztaty pisankarskie, często angażując innych pisankarzy (stylu szpilkowego lub pisakowego). W 2014 roku, na Wielkanoc, zorganizowałem pierwszy konkurs pisanek w zachodnim okręgu stanu Nowy Jork.

Poczynając od czwartej klasy wykonywałem jako coroczne zadanie duchowej terapii palmy wielkanocne (plecenie lub wicie). Nauczyłem się tego od polonijnych sióstr zakonnych, franciszkanek od św. Józefa w parafialnej szkole Św. Trójcy w Niagara Falls (Nowy Jork). Obecnie spędzam do osiemnastu godzin na osobistej medytacji, przygotowując polonijną rózgę palmową na procesję w Niedzielę Palmową (tzw. procesyjna palma kapłańska). Wówczas słucham nagrania lub śpiewam ukochane „Gorzkie żale” lub pieśni pasyjne. Miedzy tradycyjnymi gałązkami wierzbiny polskiej i czerwono-białymi goździkami widnieją w tej kapłańskiej palmie liście prawdziwej tropikalnej palmy (importowana z Teksasu lub Luizjany, ogólnie stosowana w amerykańskich kościołach północnych). W ciszy wplatam w tę rózgę kapłańską symbole Wielkiego Tygodnia oraz Zmartwychwstania Pańskiego: winogrona, latorośle, różne gatunki pszenicy, róże, liście, lilie, bicze, krzyżyki oraz koronę cierniową i serce.

W 2013 roku, dzięki twórczyni pani Czesławie Pienkopfer, młodzież uczestnicząca w lekcjach religii, po raz pierwszy przygotowała rózgi palmowe na wzór lubelski – z wiosennych kwiatków, bukszpanu i bazi – do poświęcenia i noszenia w procesji. Pani Barbara Frąckiewiczówna, prowadząca grupę dziewcząt, zaadaptowała natomiast do warunków amerykańskich gwiazdy kolędnicze. Ja wykonywałem wraz z chłopcami małe leżajskie szopki z pojemników po mleku, a potem wyruszyliśmy na buffalowskie ulice, śpiewając polskie i angielskie kolędy. Kolędowanie zakończono na plebani dzieleniem się opłatkiem, wspólnym posiłkiem przy świetle prawdziwych świec choinkowych na rozjaśnionej srebrnej jodle, ozdobionej polskimi zabawkami.

Odznaczenia i stopnie naukowe:

-         przyznanie tytułu Mistrza Sztuki Ludowej – New York State Council of the Arts (1980);

-         wręczenie Nagrody im. Oskara Kolberga – Mazowieckie Towarzystwo Ludoznawcze (1991);

-         odznaczenie Działacza Polonijnego – polonijna gazeta „AmPol Eagle” (1983), Cheektowaga Town Council (1984), Kongres Polonii (2003);

-         przyznanie tytułu Twórcy Ludowego oraz Lidera Wspólnotowego – Michigan State University Folk Arts Museum (1998);

-         wręczenie stopnia doktora św. liturgii – Papieskie Ateneum Liturgiczne im. św. Anzelma w Rzymie, po obronie pracy z zakresu liturgii kościoła domowego (Analiza antropologiczna, pastoralna, tekstualna i teologiczna polskiego posiłku wielkanocnego: święcone, 2003);

-         dyrektor Diecezjalnej Sekcji Liturgicznej Buffalo, NY (2006- );

-         profesor Wyższego Seminarium Duchowego Chrystusa Króla, East Aurora, NY (2004- );

-         rektor Zabytkowego Polonijnego Kościoła Św. Kazimierza, Królewicza Ubogich, Buffalo, NY (2011- ).

Działalność:

-         dziennikarz kulturalny w gazecie „AmPol Eagle” (tematy polskiej historii, polonijnej rodziny, obrzędowości domowej i duchowości - od roku 1976 po dzień dzisiejszy);

-         prowadzenie kursu czeladnika w pisankarstwie dla sześciu osób, które odznaczono tytułami mistrzów pisankarstwa polskiego (1984-2003);

-         coroczne organizowanie warsztatów pisankarskich i plecenia palm (1976- );

-         coroczne organizowanie spotkań pod nazwą „Kolęda” (1980- );

-         wydanie książki o obrzędach wieczerzy wigilijnej oraz o jej znaczeniu rodzinno-duchowym, z polskimi kolędami w języku polskim i angielskim, opowiadaniami i zdjęciami ze Stanów Zjednoczonych: A Polish Christmas Eve: Traditions, Stories, Culinary Art & Song (1998);

-         organizowanie „Easter Fest”, podczas którego gromadzili się pisankarze stylu szpilkowego i pisakowego – polskiego, ukraińskiego i słowackiego, a także twórcy plecionych palm polonijnych (2012-13);

-         organizowanie „Star Fest”, spotkania tradycyjnych twórców sztuki obrzędowej i kulinarnej, rodzin i dzieci, także jako okazji do nieformalnych rozmów o obchodach wiary w rodzinnie; brali w nim udział przedstawiciele Bizantyjsko-Katolickiej Cerkwi Ukraińskiej, melchici libańscy oraz polonijni, niemieccy, włoscy twórcy rodzinni, zespół „Ludowa nuta” z Toronto w Kanadzie i św. Mikołaj, biskup z Miry (2013);

-         organizowanie obchodu święta Matki Boskiej Zielnej z poświeceniem ziół, zboża, kwiatów polnych, wieńca i chleba dożynkowego i przewodniczenie mu; brali w nim udział lokalni rolnicy polskiego pochodzenia;

-         prowadzenie procesji i mszy św. z poświęceniem importowanych lamp i czytaniem wypominków w Dniu Zadusznym na polonijnym cmentarzu św. Stanisława, Buffalo, Nowy Jork;

-         wystawa figur przedstawiających postać świątobliwego biskupa i cudotwórcy Mikołaja (2011-2012);

-         zorganizowanie młodzieżowej grupy kolędników oraz pierwszego konkursu szopek i gwiazd kolędniczych w zachodnim okręgu stanu Nowy Jork (2013);

-         zorganizowanie pierwszego konkursu pisanek i baranków paschalnych z masła (2014);

-         organizowanie i prowadzenie wieczorów wigilijnych dla dzieci i rodzin (2013- );

-         organizowanie kursu i festynów tradycyjnych rodzinnych trunków polskich (2013-2014);

-         organizowanie dorocznego obiadu wspólnotowego „Pieczona gęś na św. Marcina” (1996- ).

Oprac. Ks. dr Czesław Michał Krysa