Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce rozpoczęło działalność w 1975 roku. Obecnie jest samorządową instytucją kultury Województwa Mazowieckiego. W dziewiętnastowiecznej kamienicy, siedzibie muzeum usytuowanej przy pl. Gen. J. Bema 8, zgromadzone zostały cenne zbiory ilustrujące bogatą historię Ostrołęki i wyjątkową kulturę regionu kurpiowskiego. Znaczącą kolekcję stanowią również dzieła wybitnych artystów polskich, tworzących w latach 20. i 30. XX wieku, którzy inspirowali się sztuką ludową, w tym sztuką Kurpiów; można je oglądać w Muzeum. W historycznych wnętrzach eksponowane są też inne wystawy stałe. Przedstawiono w nich historię miasta od czasów najdawniejszych do początku XIX wieku. Bitwom pod Ostrołęką z 1807 i 1831 roku poświęcone zostały odrębne ekspozycje. Na wystawach można też podziwiać wycinanki z Puszczy Zielonej i haft z Puszczy Białej. Jest również ekspozycja rzeźby ludowej sakralnej – figur świętych patronów pochodzących z kapliczek przydrożnych, tak typowych dla kurpiowskiego krajobrazu. Również wystawy czasowe zachęcają do odwiedzania Muzeum bogatą i różnorodną tematyką. Dzięki nim mieszkańcy miasta mogą zapoznać się ze zbiorami muzeum oraz kolekcjami gromadzonymi przez inne polskie muzea. W ostatnich latach zainteresowaniem cieszyły się wystawy poświęcone różnym dziedzinom kultury Kurpiów np. Village fashion. Stroje ludowe na Mazowszu (towarzyszył jej katalog prezentujący niestandardowe i oryginalne podejście do problematyki stroju ludowego). Wycinanki kurpiowskie Puszczy Białej i Zielonej były wielokrotnie prezentowane w Polsce i za granicą, czego przykładem mogą być wystawy w Muzeum Wycinankarstwa w Vreden (Niemcy) czy w Rimmini (Włochy). Palmy kurpiowskie prezentowane były w Spoleto (Włochy) w 2003 roku. W tym samym roku Kurpie reprezentowali Mazowsze podczas obchodów Roku Polskiego w Szwecji a na scenie w sztokholmskim skansenie rozbrzmiewały melodie tańców kurpiowskich. Symbolicznym jest fakt, że dzień wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, 1 maja 2004 roku, ostrołęckie Muzeum wspólnie z Muzeum Wsi Radomskiej prezentowało wystawę Dziedzictwo architektury drewnianej w Polsce na targach światowych w Paryżu w roku jubileuszu 100-lecia tych targów. W 2011 roku wystawa Kurpie Poland oraz pokazy artystów kurpiowskich przybliżyły tradycyjne obrzędy wielkanocne w siedzibie Parlamentu Europejskiego w Brukseli.

Muzeum prowadzi działalność edukacyjną adresowaną głównie do dzieci i młodzieży w zakresie organizacji lekcji i warsztatów o tematyce historycznej związanej z Ostrołęką, oraz etnograficznej.

Ogromnym kapitałem Muzeum są dobre relacje i ścisła współpraca z samorządami, stowarzyszeniami działającymi na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i zachowania tożsamości regionu kurpiowskiego. Jako przykład mogą posłużyć stowarzyszenie Artystów Kurpiowskich, Oddział Kurpiowski Stowarzyszenia Twórców Ludowych, Związek Kurpiów, z którymi Muzeum od wielu lat z powodzeniem współorganizuje ważne dla regionu przedsięwzięcia. Jednym z nich są coroczne warsztaty etnograficzne Ginące zawody. Nie uciekając przed nowymi wyzwaniami, Muzeum podjęło się produkcji i współwydania płyt z muzyką kurpiowską „Pola. Apolonia Nowak i swoją Drogą Trio” oraz „Etnofonie kurpiowskie. Tribute to Szymanowski and Skierkowski”.

Poczynione w ostatnich latach inwestycje znacząco podniosły standardy pracy, przechowywania i prezentacji kolekcji muzealnych. Przez ostatnie lata Muzeum wykorzystało możliwości, jakie dawały fundusze unijne. Umiejętność przygotowywania projektów i poszukiwanie środków zewnętrznych na ich realizację skutkowały rozbudową Zagrody Kurpiowskiej w Kadzidle o kuźnię i stodołę oraz rewitalizacją i konserwacją fortu ziemnego i pomnika-mauzoleum poległych w bitwie pod Ostrołęką 26 maja 1831 roku.

Za swoją działalność Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce było wielokrotnie nagradzane.

Maria Samsel