Barbara Zagórna-Tężycka
Year:
1986
Category:
Category V. Scientific research, documentation and animation, popularization of folk culture
Field of activity:
Scientific activity, popularization, promoting
Region:
Mazowieckie, Warszawa
Urodziła się w 1930 r. w Żurominie. W 1955 r. uzyskała dyplom magistra etnografii na Uniwersytecie Warszawskim i podjęła pracę w Krajowym Związku Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego ,,Cepelia” w Warszawie najpierw w Wydziale Nadzoru Artystycznego, później była kierowniczką Wzorcowni, która gromadziła przykłady rękodzieła ludowego o wartości zabytkowej oraz dokumentację współczesnych twórców. Od 1957 do 1962 r. pracowała jako inspektor w Wydziale Artystycznej Wytwórczości Ludowej. Ścisła współpraca z twórcami ludowymi, obserwacja działalności poszczególnych spółdzielni na polu sztuki ludowej, analiza bieżącej wytwórczości stanowiącej kontynuację form tradycyjnych i ich adaptacje do potrzeb współczesnych nasunęła ideę instytucjonalnego weryfikowania dokonań w ramach struktury Związku Spółdzielni ,,Cepelia”. Kryteria etnograficzne dotyczyły przede wszystkim oceny wzorów przygotowywanych w cepeliowskich spółdzielniach dokonywanej w oparciu o zestawienie ich z występującymi w terenie oryginałami. Barbara Zagórna-Tężycka zorganizowała w Krajowym Związku Centralną Komisję Ocen Etnograficznych, która kierując się taką formą oceny zatwierdzała do produkcji wzory zgłaszane przez poszczególne spółdzielnie. W 1962 roku Barbara Zagórna-Tężycka została zaproszona do podjęcia pracy w Ministerstwie Kultury i Sztuki i przeniesiona służbowo do Zespołu do Spraw Plastyki (nazwa departamentu) gdzie jako starszy radca pracowała wspólnie z dr. Kazimierzem Pietkiewiczem do 1967 roku, a po jego przejściu do Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, samodzielnie prowadziła wszystkie sprawy mecenatu ministerstwa nad sztuką ludową. Opracowywała projekty budżetu ministerstwa obejmujące pomoc stypendialną twórcom ludowym, zakupy dzieł współczesnej sztuki ludowej, subsydiowanie konkursów, wystaw i publikacji. Dzięki dobrej znajomości problematyki współczesnego rękodzieła i sztuki ludowej oraz utrzymaniu ścisłej więzi ze środowiskiem muzealnym oraz naukowym, podejmowała trafne decyzje w dysponowaniu posiadanymi środkami. Prowadząc komisję zakupów dzieł współczesnej sztuki ludowej w MKiS Barbara Zagórna-Tężycka w znaczący sposób przyczyniła się do utworzenia w wielu muzeach etnograficznych kolekcji dzieł współczesnej sztuki ludowej.
W latach 1972-1974 przeprowadziła weryfikację twórców ludowych, co miało istotne znaczenie w staraniach o przyznanie twórcom ludowym prawa do emerytur twórczych. Barbara Zagórna-Tężycka przyczyniła się w dużym stopniu do zachowania tradycyjnych rękodzieł w wielu regionach. Umiała łączyć pragmatykę ministerialnego urzędnika z działalnością kompetentnego etnografa wyczulonego na potrzeby ochrony wartości jakie wnosi kultura ludowa do kultury narodowej. W 1992 roku przeszła na emeryturę, ale pozostawał na stanowisku konsultanta ministra Kultury i Sztuki w kwestiach kształtowania mecenatu oraz prowadziła w Mazowieckim Towarzystwie Kultury całość spraw związanych z Ogólnopolskim Przeglądem Dorobku Twórców Ludowych i Popularyzatorów Kultury Ludowej im. Oskara Kolberga. Swoje badania etnograficzne opublikowała w formie dwu artykułów: „Kurpiowski strój ludowy Puszczy Zielonej” (1959) oraz „Tkactwo ludowe terenów północnej Kurpiowszczyzny” (1964) ponadto „Etnografia w pracach Krajowego Związku Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Cepelia” (1959 r.).
Od 1968 r. była członkiem Rady Naukowej Stowarzyszenia Twórców Ludowych, członkiem Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
Barbara Zagórna-Tężycka zmarła w 2013 roku.
Aleksander Błachowski
Laureaci Nagrody 1986
- Jadwiga Kosiarska
- Izajasz Rzepa
- Stanisław Budzyński
- Jan Krajewski
- Franciszka Kulas
- Władysław Chochołek
- prof. Anna Kutrzeba-Pojnarowa
- Barbara Zagórna-Tężycka
- Halina Mikułowska
- Zespół Folklorystyczny „Wesele Przyprostyńskie”
- Kapela Dudków ze Zdziłowic
- Zespół Folklorystyczny „Krakowiak” z Hamburga (Niemcy)
- Zespół Folklorystyczny „Wawel” z Detroit (USA)
- Zofia Gulewicz
- Rizzio Wachowicz