Michalina, Jadwiga i Zbigniew Ćwiżewiczowie
Year:
1974
Category:
Category V. Scientific research, documentation and animation, popularization of folk culture
Field of activity:
Scientific activity, popularization, promoting
Region:
Małopolskie, powiat tatrzański, Podhale, Bukowina Tatrzańska
Matka, córka i syn szczególnie zasłużeni dla rozwoju kulturalnego wsi Bukowina Tatrzańska oraz ochrony unikalnych wartości folkloru podhalańskiego. Michalina z domu Stożek urodziła się w 1902 r. w Mszanie Dolnej, zmarła w 1989 r. w Bukowinie Tatrzańskiej. W 1922 r. ukończyła seminarium nauczycielskie, zamieszkała w Bukowinie Tatrzańskiej, pracowała w miejscowej szkole powszechnej i po pięćdziesięciu latach przeszła na emeryturę 1972 r. Wspólnie z mężem Franciszkiem (byłym legionistą Józefa Piłsudskiego) założyła teatr ludowy i chór. Jako warunek uczestniczenia w zespołach artystycznych postawiła posiadanie własnego stroju góralskiego. Sama też wkładała miejscowy strój. Była wraz z mężem współzałożycielką pierwszej w Polsce Spółdzielni Kulturalno-Oświatowej „Dom Ludowy”, działającej od 1926 r. nieprzerwanie do dzisiaj. Zbudowany wówczas w stylu podhalańskim drewniany Dom Ludowy z salą teatralną jest wciąż żywym ogniskiem kultury podhalańskiej, szeroko propagującym idee ochrony dziedzictwa tradycyjnej twórczości. Michalina Ćwiżewiczowa założyła również w 1924 r. bibliotekę, w której do wybuchu wojny zgromadziła 1200 książek. W okresie okupacji prowadziła tajne nauczanie, organizowała we własnym mieszkaniu spektakle recytatorskie, prowadziła chór dziecięco-młodzieżowy. Po wojnie wróciła do Bukowiny, podjęła pracę w szkole oraz zorganizowała teatr i zespół regionalny. Na początku lat pięćdziesiątych zabroniono Ćwiżewiczom pracy w zespole teatralnym i folklorystycznym. Michalina prowadziła jednak dalej bibliotekę oraz organizowała, jak przed wojną, kursy gotowania, kroju, szycia, higieny, hodowli drobiu, uprawy warzyw itp. Cieszyła się autorytetem wśród mieszkańców Bukowiny. Służyła radą w sprawach działalności kulturalnej. Przyczyniła się m.in. do stworzenia koncepcji organizowania w Domu Ludowym konkursu gawędziarzy ludowych pod nazwą „Sabałowe Bajania”, który po latach stał się imprezą ogólnokrajową.
Michalina i Franciszek Ćwiżewiczowie wychowali swoje dzieci w atmosferze szacunku dla pracy społecznej na rzecz środowiska wiejskiego, a także atmosferze szacunku dla tradycyjnej kultury górali podhalańskich.
Jadwiga Ćwiżewicz-Adamska urodziła się w 1931 r. w Krakowie. Szkołę podstawową ukończyła w Bukowinie Tatrzańskiej, gimnazjum ogólnokształcące w Zakopanem, a Akademię Medyczną w Warszawie w 1960 r. Do 1967 r. pracowała w szpitalu w Zakopanem, później zaś przeniosła się do Warszawy. W latach 1945-1951 organizowała w Bukowinie drużynę harcerską, która szczególnie kultywowała zwyczaje góralskie. W okresach pobytu w domu rodzinnym brała czynny udział w działalności organizacji społecznych takich jak Koło Gospodyń Wiejskich i zespole regionalnym.
Zbigniew Ćwiżewicz urodził się w 1927 r. W Krakowie. Szkołę powszechną ukończył w Bukowinie Tatrzańskie j, gimnazjum w Nowym Targu a maturę zdał w Krakowie w 1948 r. Po odbyciu służby wojskowej pracował jako kierownik budowy w Nowej Hucie i Nowym Targu, równocześnie studiując w Wyższej Szkole Inżynierskiej, którą ukończył w 1954 r. W 1992 r. przeszedł na emeryturę. Przed wojną był członkiem Dziecięcego Zespołu Szkolnego przy Domu Ludowym w Bukowinie Tatrzańskiej. Po 1945 r. czynnie uczestniczył w organizacji imprez folklorystycznych. Jest członkiem Związku Podhalan od reaktywowania w 1956 r. Był inicjatorem wprowadzenia do programu „Sabałowych Bajań” śpiewu pytacy oraz ,,Karnawału Góralskiego” jako popisów tradycyjnego tańca góralskiego w wykonaniu par oraz ,,zbójnickiego”. Jest stałym członkiem jury poszczególnych konkurencji „Bajań”.
Jadwiga i Zbigniew Ćwiżewiczowie są przykładem kolejnego pokolenia inteligencji polskiej utożsamiającej się z kulturą góralską i rozumiejącego potrzebę jej ocalenia dla przyszłych pokoleń.
Aleksander Błachowski
Laureaci Nagrody 1974
- Władysław Chajec
- Michalina, Jadwiga i Zbigniew Ćwiżewiczowie
- Justyna Grzegory
- Franciszek Horak
- Janina Orynżyna
- Franciszka Rybkowa
- Jadwiga Sobieska
- Tomasz Śliwa
- Adam Zegadło
- Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Kurpianka” z Kadzidła
- Zespół Regionalny „Zubrzyca Górna” na Orawie
- Centralny Związek Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Cepelia”