Muzeum Wsi Lubelskiej powstało w 1970 roku dzięki przekształceniu Oddziału Budownictwa Ludowego, działającego od 1960 roku przy Muzeum Okręgowym w Lublinie, w samodzielną jednostkę. W 1975 roku MWL usytuowane zostało na przedmieściu Sławinek, na obszarze ok. 27 ha. Rok później rozpoczęto prace przy wiatraku z Zygmuntowa, pierwszym obiekcie przeniesionym do muzeum. Otwarcie pierwszego sektora MWL – Wyżyny Lubelskiej – odbyło się 27 września 1979 roku.

Muzeum obejmuje swoim zasięgiem wyodrębnione krainy geograficzne, wyraźnie zróżnicowane pod względem fizjograficznym i etnograficznym: Wyżynę Lubelską, Roztocze, Polesie Lubelskie, Podlasie, Mazowsze i Kotlinę Sandomierską. Ekspozycja skansenowska została podzielona na siedem sektorów – Wyżyny Lubelskiej, Roztocza, Powiśla, Podlasia, Nadbuża oraz sektor dworski i miasteczkowy.

Instytucja udostępnia publiczności sektor Wyżyny Lubelskiej, część sektora Roztocza z cerkwią greckokatolicką z Tarnoszyna oraz sektor dworski z otwartą w styczniu 2001 roku ekspozycją we dworze z Żyrzyna z połowy XVIII wieku. Od czerwca 2001 roku w sektorze Powiśla można odbyć „rejs” po stawie dawnymi wiślanymi jednostkami pływającymi - pychówką, batem i promem, a w sektorze Podlasia zwiedzać remizę strażacką z Bedlna. W 2002 roku udostępniono zwiedzającym XVII-wieczny kościół z Matczyna, który, wraz z plebanią z Żeszczynki i spichlerzem z Wrzelowca, jest zaczątkiem muzealnego sektora miasteczkowego.

Muzeum, obok stałych ekspozycji, organizuje wystawy czasowe, imprezy nawiązujące do roku gospodarsko-obrzędowego na wsi, uroczystości patriotyczne, pokazy zanikających rzemiosł, zajęcia edukacyjne oraz imprezy kulturalne. W cyklicznym konkursie na „Muzealne wydarzenie roku” wiele z nich otrzymało nagrody i wyróżnienia. Były to między innymi: impreza „Przedświąteczny wypiek chleba” (1983 rok, wyróżnienie), Młodzieżowa sesja historyczna „II Rzeczypospolitej problemy wielkie i małe. W 70. rocznicę odzyskania niepodległości” (1988 rok, nagroda II stopnia), wystawa czasowa „Coraz krótsza pamięć” (1989 rok, nagroda II stopnia), wystawa czasowa „Wyrób krajowy” (1992 rok,  nagroda III stopnia), wystawa czasowa „Opowieść o dwóch dzieciństwach” (1995 rok,  nagroda II stopnia), wystawa stała „Sklep wiejski około 1939 roku” (1997 rok,  nagroda główna), impreza „Parada rzemiosł Lublina i Lubelszczyzny 100 lat temu i dzisiaj, czyli ginące i nieginące zawody” (2000 rok,  wyróżnienie), ekspozycja zespołu dworskiego w Muzeum Wsi Lubelskiej (2001 rok), „Odwzorowanie roku gospodarskiego i religijno-patriotycznego na wsi, w miasteczkach i we dworach Lubelszczyzny w 1 poł. XX w. w Muzeum Wsi Lubelskiej” (2001 rok, wyróżnienie), cerkiew greckokatolicka z 1759 roku w Muzeum Wsi Lubelskiej jako dzieło muzealno-konserwatorskie (2002 rok, I nagroda).

Warto zaznaczyć, że w 1999 roku muzeum założyło zespół obrzędowo-teatralny z kapelą i orkiestrą dętą pod nazwą „Słowianiacy”, który liczy 90 osób i pielęgnuje tradycje muzyczne i obrzędowe najbliższych okolic Lublina.

Muzeum prowadzi archiwum literatury chłopskiej, gromadzi rękopisy, fotografie i pamiątki pisarzy nurtu chłopskiego, m.in. dokumentuje twórczość Stanisława Buczyńskiego, Władysława Kuchty, Marii Gleń, Władysława Sitkowskiego i Kazimiery Wiśniewskiej.

/red.K.M./

 http://www.skansen.lublin.pl/1-al-historia.html