Emilia Leśniak
Year:
1999
Category:
Category I. Plastic arts, ornamentation, handicraft and folk crafts, music and dance folklore
Field of activity:
Art
Region:
Śląskie, powiat suski, Beskid Żywiecki, Stryszawa
Emilia Leśniak urodziła się w 1932 roku w Stryszawie (wieś znana jako główny ośrodek zabawkarstwa ludowego w Polsce) – tam się również wychowała i mieszka.
Tworzeniem zabawek trudniły się całe stryszawskie rodziny, a tradycja ta przechodziła z pokolenia na pokolenie. Wytwarzanie drewnianych zabawek, które były wykonywane przy pomocy tradycyjnych wzorów i narzędzi, stanowiło istotne źródło utrzymania. Z biegiem lat wprowadzano modyfikacje, przede wszystkim w zakresie kolorystyki i zdobnictwa. Do najstarszych wzorów należy zaliczyć: wózki, taczki, kołyski, karetki z konikami oraz sześcienne grzechotki. Drewniane zabawki zdobiono różnorodnymi technikami, w zależności od rodzinnych tradycji. Na początku XX wieku rozpoczęto w Stryszawie wytwarzanie drewnianych ptaszków. Za typowo stryszawskie uznawano kogutki, dudki, sowy, jaskółki, bociany i zięby, a także ich kompozycje na gałązce lub w gniazdku, tzw. „rodzinki”, przypominające pierwowzory z natury.
Emilia Leśniak należy do najbardziej uzdolnionych i cenionych twórczyń ludowych. Drewniane zabawki, ptaszki i koniki wykonywała z mężem Edwardem, a swoje umiejętności przekazała dzieciom Janinie, Danucie i Tadeuszowi. Ptaszki tworzone przez rodzinę Leśniaków wyróżniają się walorami estetycznymi i precyzją wykonania. Znane są nie tylko w kraju, ale również poza jego granicami.
Na początku lat 70. XX wieku Emilia Leśniak zainteresowała się także rzeźbą w drewnie, choć – jak sama mówi – „Ptaszki to tradycja i obowiązek, rzeźba to przyjemność”. Artystka wykonywała wielobarwne kompozycje przedstawiające głównie postacie świętych i była stałą uczestniczką konkursów na zabawkę ludową, pamiątki regionalne i rzeźbę ludową. Jej prace znajdują się w zbiorach muzealnych i galeriach sztuki ludowej w Warszawie, Krakowie, Lublinie, Toruniu. Prezentowane były na kiermaszach i targach na terenie całego kraju (Kraków, Gniezno, Toruń, Warszawa, Wrocław, Gdańsk, Gdynia, Lublin, Puławy, Kazimierz) oraz podczas imprez folklorystycznych (Tydzień Kultury Beskidzkiej, Festiwal Górali Polskich i „Święto Zabawki” w Stryszawie). W latach 1993-1994 prowadziła zajęcia dla dzieci w ramach edukacji regionalnej w szkołach. Od 1995 roku uczestniczyła wraz z rodziną w warsztatach „Beskidzkie Centrum Zabawkarstwa Ludowego – Warsztaty Twórcze w Stryszawie”.
Jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych, była stypendystką Ministerstwa Kultury i Sztuki (w 1989 roku).
Barbara Zagórna-Tężycka
Laureaci Nagrody 1999
- Stanisław Balik
- Bazyl Kuna
- Krystyna Fabisiak
- Stanisława Kałuziak i Stanisław Kałuziak
- Edwarda Kowalczyk
- Jan Kuruc
- Emilia Leśniak
- Wanda Łomnicka-Dulak
- Krystyna Mołdawa
- Stanisław Stępniak
- Kazimiera Wiśniewska
- Kapela Braci Metów z Gliny
- Regionalny Zespół „Dolina Popradu” w Piwnicznej
- Zespół Regionalny „Łopuśnianie”
- Zespół Śpiewaczy „Ostrowianki” z Ostrówka
- prof. Ludwik Bielawski
- Janina Glanowska
- Fundacja „Cepelia” – Polska Sztuka i Rękodzieło
- Wojewódzki Ośrodek Kultury Bielsko-Biała
- Wojewódzki Ośrodek Kultury w Nowym Sączu
- Wojewódzki Dom Kultury w Zamościu
- Związek Podhalan Zarząd Główny w Ludźmierzu