Józefa Chaładaj
Year:
1977
Category:
Category I. Plastic arts, ornamentation, handicraft and folk crafts, music and dance folklore
Field of activity:
Art
Region:
Łódzkie, powiat sieradzki, Sieradz Monice
Urodziła się 2 IX 1921 r. w Monicach i tamże zamieszkała (obecnie: Sieradz-Monice ul. Krakowskie Przedmieście 145). Ukończyła szkołę podstawową. Pracuje na własnym gospodarstwie rolnym.
Wycinania papierowych wycinanek i robienia pająków ze słomy i włóczki nauczyła się od swojej babci Marianny Ograbek mając 7 lat. W wieku 12 lat nauczyła się tkać na krosnach.
Umiejętności te zostałyby zapewne niewykorzystane gdyby nie działalność konkursowo-wystawiennicza Muzeum w Sieradzu oraz działalność CPLiA. Z inicjatywy Zofii Neyman, wieloletniej dyrektorki Muzeum w 1951 r. zorganizowano pierwszy konkurs na sieradzką wycinankę ludową na którym J. Chaładaj otrzymała I nagrodę. W późniejszych latach brała udział w co najmniej 40-tu konkursach i wystawach regionalnych i ogólnopolskich zawsze otrzymując wyróżnienia i nagrody. Uznaną została za najbardziej wszechstronna twórczynię ludową regionu sieradzkiego. Zasłynęła jako najlepsza odtwórczyni sieradzkiej odmiany wycinanek: ,,rózg” czyli ,,wirzb” pojedynczych i potrójnych w formie drzewek-rośliny w doniczce, ,,cacek starożytnych” (Wycinanki okrągłe i rogate czyli kwadratowe) oraz wielobarwnych „mazurów z ogonami”.
Dzięki jej uzdolnieniom artystycznym i organizacyjnym powstał Zespół Tkaczek Monickich (1953 r.) współpracujący z CPLiA. Odżyło tradycyjne tkactwo, reaktywowano strój. Twórczyni wykonała kilka kompletów strojów dla zespołów folklorystycznych i do asysty kościelnej. W 1958 r. na międzynarodowej wystawie rękodzieła ludowego w Monachium tkaniny J. Chaładaj nagrodzono Złotym Medalem. Muzeum w Sieradzu zorganizowało dwie wystawy indywidualne: w 1969 r. - w 20-lecie wycinankarstwa i 15-lecie pracy Zespołu Tkaczek W Monicach, a w 1976 r. „Wystawę jubileuszową Józefy Chaładaj z Monic”. Twórczyni brała udział w licznych kiermaszach i pokazach sztuki ludowej, także w imprezach folklorystycznych. Jest członkiem STL. Nagradzana medalami i odznaczeniami ogólnopolskimi. Prace jej posiadają Muzea w Sieradzu, Łodzi, Wieluniu, Płocku, Toruniu i Warszawie.
Marian Pokropek
Laureaci Nagrody 1977
- prof. Józef Burszta
- Jan Bzdęga
- Józefa Chaładaj
- Zygmunt Grabarski
- Stanisław Klejnas
- Edward Kołacz
- Scholastyka Krupowicz
- Adam Kuchta
- dr Zofia Kwaśnicowa
- Jan Lubomirski
- Stanisław Seweryński
- ks. dr Bernard Sychta
- Jan Tacina
- prof. Wanda Telakowska
- Anna Uliczka
- Władysław Walczak-Baniecki
- Zespół Regionalny im. Jana Malinowskiego ze Szczawnicy i jego kierowniczka Aniela Krupczyńska
- Zespół im. Józefa Bema z Budapesztu
- Zespół „Krakus” z Genk (Belgia)
- Zespół „Podhale” z Montrealu (Kanada)
- Zespół „Rzeszowiacy” z Chicago (USA)
- Zespół „Warszawa” z Dijon (Francja)