Tadeusz Kacalak jest jednym z najbardziej znanych w Polsce ludowych rzeźbiarzy. Urodził się w 1952 roku w Kutnie. Choć wychował się w mieście, zawsze był emocjonalnie związany ze wsią. Wynikające z jego zainteresowań tematy prac obejmują szeroki wachlarz epizodów życia codziennego związanego z obrzędowością, religią, gospodarstwem, a nawet polityką. Często tematy rzeźb narzucają zamawiający, bądź organizatorzy konkursów. Twórca bardzo chętnie brał udział w konkursach i plenerach, lecz od początku lat 90-tych XX wieku występuje w nich sporadycznie.

Tadeusz Kacalak nawiązuje w swoich pracach do wzorów i motywów charakterystycznych dla dawnej rzeźby ludowej. W jego twórczości widocznych jest wobec tego wiele właściwych dla niej cech formalnych. Artysta stosuje folklorystyczną stylizację, o charakterystycznej dekoracyjności, wprowadza motywy roślinne i kwiatowe oraz bogatą ornamentykę. Szczególnie bliska twórcy jest tematyka sakralna, stanowiąca dla niego pewnego rodzaju wyzwanie artystyczne. W jego twórczości znajdziemy nastroje związane z poszczególnymi okresami roku liturgicznego, ze świętami kościelnymi, ze zmianami pór roku czy aktualną obrzędowością. Czerpiąc inspirację z Pisma Świętego, najchętniej przedstawia Ukrzyżowanie, Ostatnią Wieczerzę, Cudowne rozmnożenie chleba, Raj. Nie stosuje przy nich tradycyjnych rozwiązań ikonograficznych, lecz za każdym razem proponuje nowe, odbiegające od stereotypowych ujęcia.

Ambitnie nie powtarza tematu ani formy. Jeżeli jednak to następuje, każdorazowo stara się zaproponować nowe, oryginalne rozwiązanie. Wykonuje liczne wizerunki Madonny, gdyż otacza ją szczególnym kultem. Słynne są w jego wykonaniu kanony Madonny Głogowieckiej, Matki Boskiej Skępskiej lub Niepokalaniepoczętej oraz cały szereg własnych wyobrażeń, np. Madonna Mazowiecka. Swoistą specjalnością rzeźbiarza są szopki betlejemskie. Do tradycyjnych przedstawień najchętniej stosowanych przez twórcę zaliczyć należy Chrystusa Frasobliwego, św. Franciszka, Świętą Rodzinę. Znaczącą rolę w twórczości Tadeusza Kacalaka odegrały także diabły i anioły, tworzone z powodów komercyjnych, dekoracyjnych, symbolicznych, a jednocześnie religijno-mistycznych. Ważnym nurtem w twórczości rzeźbiarza jest również tematyka wiejska, wynikająca z jego emocjonalnego stosunku do rodzinnych i regionalnych tradycji. W swoich pracach pragnie zilustrować przeszłość wsi – zarówno trud jej mieszkańców, jak również radości i formy świętowania. Wynikiem tego są rzeźby stanowiące swoiste portrety mieszkańców wsi, którzy mają spokojne, dobroduszne twarze, opiekują się wnukami lub modlą przy figurze. Artysta chętnie przedstawia także kolędników, uroczystości dożynkowe i weselne, którym zazwyczaj towarzyszą tańce.

W 1989 roku Tadeusz Kacalak otworzył galerię, miejsce eksponowania własnych prac powstałych w różnych okresach twórczości oraz rzeźb i obrazów cenionych przez niego ludowych artystów: m.in. Stanisława Kopki, Henryka Adamczyka, Andrzeja Wojtaczka i Antoniego Kamińskiego.

Rzeźby laureata znalazły się w zbiorach muzeów etnograficznych (w Łodzi, Toruniu, Warszawie, Płocku, Łęczycy, Kutnie), w kolekcjach prywatnych w kraju i zagranicą. Eksponowane były na wystawach indywidualnych i zbiorowych (w Płocku, Kutnie, a także w Niemczech, USA i Holandii). Artysta uhonorowany został wieloma nagrodami: Prezydenta miasta Kutna (1984), odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1983), nagrodą im. St. Wyspiańskiego (1987), Srebrnym Krzyżem Prezydenta RP (1998), dyplomem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za upowszechnianie kultury (2000), Medalem "Zasłużony Kulturze -Gloria Artis" (2007).

Paweł A. Szymczak

http://www.regiony.kulturaludowa.pl/tworca-ludowy/40-Kacalak-Tedeusz.html