Mazowieckie Muzeum w Płocku zostało założone, jako pierwsze w woj. warszawskim, a trzecie w Polsce, w 1820 r. przez Towarzystwo Naukowe Płockie. Powstało przy najstarszej w Polsce, obecnie liczącej 800 lat Szkole Płockiej. W dniu 21 IX 1821 r. została zatwierdzona przez Komisję Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego jego nazwa, która od tej pory miała brzmieć Muzeum Publicznego i Szkolnego Województwa Płockiego. Dysponując już po dziesięciu latach sporym dorobkiem po powstaniu listopadowym musiało zawiesić swoją działalność.

Do roku 1830 Muzeum Płockie było głównym ośrodkiem intelektualnym zarówno dla miasta jak i województwa. Najciekawszą formą działalności z tego okresu był dział „starożytnictwa” gromadzący zabytki archeologiczne i numizmaty. Z reguły były one darami od członków Towarzystwa Naukowego - okolicznych ziemian, młodzież, robotników.

Towarzystwo Naukowe Płockie było reaktywowane dopiero w 1907 r. Po wznowieniu swej działalności niezwłocznie przystąpiono do ponownej organizacji muzeum. W 1912 r. w dwu pokojach na parterze budynku przy ul. Narutowicza 8 otwarto pierwszą wystawę, w której wśród 780 eksponatów znalazły się także przedmioty etnograficzne. Rozrastające się muzeum wyodrębniło w swej strukturze działy, wśród których znalazł się także Dział Etnografii i Archeologii. Był to okres w którym prezentowano zwiedzającym wiele wystaw czasowych. Muzeum Płockie, podobnie jak to było w pierwszej połowie XIX wieku - 100 lat później także odgrywało rolę ośrodka koncentrującego życie intelektualne miasta i regionu. Wielkie zasługi na tym polu położyła Halina Rutska - kustosz.

Przed 1939 r. placówkę tę zwiedzało 6000 osób rocznie. Spora część zbiorów Muzeum Płockiego przetrwała wojnę. Szybko po jej zakończeniu reaktywowano działy: zabytkowy i przyrodniczo-ludoznawczy. Pierwszy z nich uruchomiono już na wiosnę 1945 r. Z ciekawych form działalności etnograficznej warto wspomnieć powstanie pod kierunkiem Adama Chętnika Stacji Naukowej Badania Porzecza Narwi, z czasem przekształconej w Muzeum Północno-Mazowieckie z siedzibą w Łomży.

W 1949 r. Muzeum Płockie upaństwowiono. Placówka otrzymała nową nazwę- Muzeum w Płocku. Jego powierzchnia wystawiennicza liczyła wtedy 14 sal. Od 1952 r. jego kierownikiem była Krystyna Mierzejewska. W tym czasie powstały nowe działy: archeologii (1952), przyrody (1954), geologii (1955), historii (1956).

Od 1960 r. Muzeum zaczęto intensywnie rozbudowywać, przeznaczając Zamek Książąt Mazowieckich na jego siedzibę.

W profilu organizacyjnym placówki znalazły się: Dział Sztuki i Historii, Dział Etnografii i Archeologii oraz Dział Naukowo-Oświatowy. Dzięki energicznej działalności dyrektora Mariana Sołtysiaka w Muzeum Mazowieckim rozbudowano Kolekcję Sztuki Secesyjnej, która obecnie należy do największych i najciekawszych w Polsce.

Ostatnie trzydzieści lat w historii Muzeum Płockiego to także wiele innych entuzjastycznie przyjętych przez publiczność wystaw prezentujących sztukę, kulturę i historię regionu. Warto wśród nich wyróżnić, organizowane cyklicznie przez Dział Etnograficzny wystawy monograficzne, poświęcone twórcom ludowym. Zaprezentowano dotychczas między innymi państwa W. J. Krajewskich, H. Szczypawkę-Ptaszyńską, W. Wójcika i H. Burzyńskiego, Mariannę Razik.

Tomasz Strączek

http://www.muzeumplock.art.pl/