Zofia i Stanisław Chrząstowscy
Year:
1976
Category:
Category V. Scientific research, documentation and animation, popularization of folk culture
Field of activity:
Scientific activity, popularization, promoting
Region:
Małopolskie, Nowy Sącz
Zofia Chrząstowska urodziła się w 1905 r. w Duninowie koło Płocka. Przybyła do Podegrodzia (region Lachów Sądeckich) w 1928 r. i pracowała tu w Żeńskiej Szkole Rolniczej do 1950 r. Od 1948 r. do 1979 roku była kierowniczką Gromadzkiej Biblioteki Publicznej. Stanisław Chrząstowski urodził się 7 maja 1911 r. w Drohobyczu. We Lwowie ukończył gimnazjum oraz szkołę rolniczą i w 1930 r. rozpoczął pracę na terenie ówczesnego powiatu nowosądeckiego w Małopolskim Towarzystwie Rolniczym (później Izba Rolnicza) jako instruktor, a w latach 1945-1958 jako agronom w Powiatowym Biurze Rolnym oraz w Biurze Plantatorów Cukrowni Przeworsk. Od 1958 r do 1989 r. był bibliotekarzem w Podegrodziu. Oboje państwo Chrząstowscy jeszcze przed wojną ulegli fascynacji bogactwem kultury Lachów, żywotnością tradycyjnych form bytu, pięknem lokalnego stroju, dynamizmem i barwnością folkloru, zwłaszcza pieśni i tańców. Zofia była współzałożycielką w 1937 r. zespołu regionalnego ,,Podegrodzie”, który istnieje do dziś. Świadomi zachodzących przemian w kulturze wsi postanowili gromadzić jej relikty, by ocalić je od zniszczenia. Drogą zakupów, darów i wymiany stworzyli kolekcję etnograficzną dokumentującą kulturę materialną trzydziestu wsi regionu Lachów Sądeckich. Unikalny zespół stanowią części strojów oraz wyposażenie domu. Cennym uzupełnieniem zbiorów są dokumenty biograficzne działaczy chłopskich oraz różnorodne pamiątki regionalne. Dodatkową zasługą państwa Chrząstowskich jest tworzenie biblioteki regionalnej, kompletowanie wycinków prasowych i prowadzenie kroniki utrwalającej ważniejsze wydarzenia w Podegrodzie. Zbiory zgromadzone przez Chrząstowskich, liczące około tysiąc czterysta obiektów od dawna służą turystom, a także etnografom, którzy poza tą kolekcją niewiele zabytków kultury ludowej mogą znaleźć na terenie wsi. Szczególną wartością kolekcji jest to, że pozwala stwierdzić jakim przemianom w tym regionie uległa wieś w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Państwo Chrząstowscy są współautorami monografii „Folklor Lachów Sądeckich” (Warszawa 1974).
Zofia Chrząstowska zmarła w 1982 roku w Nowym Sączu. Stanisław Chrząstowski zmarł 11 lutego 1997 roku w Krakowie.
Aleksander Błachowski
Laureaci Nagrody 1976
- Zofia i Stanisław Chrząstowscy
- Aleksandra Czelusta
- Olimpia Jaroszewicz
- Jan Kawulok
- Władysław Kirstein
- Czesława Konopka
- dr Franciszek Kotula
- Wincenty Krajewski
- Józef Lurka
- Aleksander Oleszczuk
- Ewelina Pęksowa
- dr Kazimierz Pietkiewicz
- Józefa Siwek
- Mateusz Startek
- Jerzy Witek
- prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa
- Kapela Braci Bździuchów z Zamojszczyzny
- Zespół Pieśni i Tańca im. "Klimka Bachledy" z Zakopanego i jego kierownik Józef Pitoń
- Zespół Pieśni i Tańca „Koronka” z Bobowej
- Zespół Pieśni i Tańca „Trzy pokolenia” z Podlasia
- Zofia Pokusa
- Maria Siwula
- Zespół Taneczny „Krakowiak” z Bostonu (USA)
- Zespół Tańców Ludowych „Janosik” z Filadelfii (USA)
- Zespól Taneczny „UNIÃO JUVENTUS" z Kurytyby